An dek a viz Du, un devezh evel ar re all, amañ e Pariz eo gris an oabl, gant ar c'houmoul hag ar saotradur. Unnek eur hanter eo, ha yenoc'h ha teñvaloc'h eo an amzer eget da nav eur vintin. Divizet em eus mont da welet penaos e ya an traoù gant ar Volz-Enor. E-leizh a otoioù a zo er straed, trouzus-spontus int ha diwarno e sav ur seurt brumenn gant o moged brein. Dianalus eo an aer. War-lerc'h ur c'hardeur bale on degouezhet, a-benn ar fin. Ne dostaan ket re outi. Kement a otoioù a vez atav amañ. Ha me ha sellet outo : Alpha-Romeo, Laguna, BMW, Clio, Twingo, Fiat Brava, Ford Escort, Espace, Mercedes... Tud 'zo o deus kirri kaer memestra ! Ar Volz-Enor n'eo ket cheñchet, atav er memes plas, ar memes liv warni, hag atav kement a dud o weladenniñ anezhi, Japaniz dreist-holl, gant o blok-not, o c'hreionoù, hag o binvioù-luc'hskeudenniñ. Aaa, Japaniz gaezh, dedennet gant pep tra ha forzh petra ! Treiñ a ran va c'hein outi, kreisteiz nemet dek eo. A-boan graet tri faz ganin setu ma klevan un trouz spontus, pemzek bombezenn plantet mat en-dro d'ar volz, war al leur grenn, a zo tarzhet. C'hwec'h karr-tan a zo tarzhet ganto : un R5 gwer-gris kozh dek vloaz, un Alpha ruz nevez flamm, ur Zx c'hlas, un Twingo gwer gant he fegsun Wales, ur C'hlio du NRJ hag ur Mercedes gwenn. Pebezh moc'herezh ! Abalamour d'an darzhadenn-se ez eus devet ur re votoù gourglazard, ur maligorn, div logodennig wenn, dek den, ur c'hazhig du, pemp kilo dramm, pemp Japanad, ur c'hi blev rodellek, ur gevnidenn, ur peskig ruz en e sac'had dour, hag ur babig. Un nebeud bernioù kelligoù a zo bet gloazet ivez. O klevout hag o welout ar gwalldaol, eo chomet an holl otoioù a-sav. Paouezet eo red an amzer. Trouz ebet ken, fiñv ebet ken. Tamm-ha-tamm e sav an dud e-maez o c'hirri-tan, o beg damzigor, o selloù dispourbellet troet ouzh an tantad brav-meurbet peg er c'hirri, en-dro da leur-grenn ar Volz-Enor. Met buan a-walc'h e tegouezh ar gelaouennerien hag ar bomperien gant o c'hirri-samm bras ruz-flamm. Lakaet o zokeier-houarn war o fenn, e tiruilhont o zuellennoù hag e troont anezho war-zu an tan. N'int ket pell o lazhañ anezhañ. Kelaouet eus an darvoud, Berc'hed B. hag ar g-K.G.L. (Kevredigezh Gwareziñ al Loened) ne c'hellont ket mirout da huchal :
« Emaon o vont da glemm, un dra bennak a zo ret ober evit al loened a zo marvet abalamour d'an darzhadenn daonet-se. Mezhus eo lazhañ loened en doare-se ! ». Ha setu ur viñsaskell c'hlas o tont en oabl, an Aotrou Prezidant eo (en deus lezet e wreg, ur voutailhad champagn hag un dousennad istr war e lerc'h evit dont da welet petra c'hoari amañ) ? Ya, eñ an hini eo. Teurel a ra ur sell ouzh an dismantroù ha treiñ a ra diouzhtu ouzh ar gelaouennerien o kemer un neuz gwall drubuilhet. Kregiñ a ra gant e brezegenn, hep gortoz, o tisplegañ eo feuket-bras gant an darvoud-se, e-giz an holl C'hallaoued, ha ne gompren ket penaos e c'hell tud 'zo en deiz a hiziv, bezañ gouest d'ober seurt traoù, ha diskleriañ a ra ez-ofisiel ne labouro Gall ebet warc'hoazh hag e vo douget kañv gant an holl e Bro-C'hall. Sur-a-walc'h en deus disoñjet ar paourkaezh prezidant-se e vo an Unnek a viz Du warc'hoazh, devezh dilabour forzh penaos, devezh an arzav-brezel, an devezh ma tle ober ur brezegenn war galonegezh ar soudarded er brezel 14-18, an devezh ma tle ar soudarded ober un dibunadeg dirak ar Volz-Enor.

Bremañ distro er gêr ne glevan komz nemet eus an torfed-se, ha pa vefe gant an dud er straed, er gelaouenn, er skingomz, er skinwel. Doaniet kenañ-kenañ eo ar C'hallaoued :
« Piv en deus gellet ober an torfed-se ha perak ? ». Lakaet eo bet holl fliked Bro-C'hall war an afer. Kement hini n'eo ket re sklaer e-keñver Bro-C'hall pe e-keñver an afer-se a vez toullbac'het. Tamm-ha-tamm e vo leuniet an toulloù-bac'h gant Euskariz, Islamisted, Breizhiz...

An Unnek a viz Du : bodet eo an deputeed c'hall evit kaout un tamm kaoz kenetrezo hag evit diskouez e ya an traoù war-raok. Disoñjet ganto pe zeiz eo e tivizont lakaat an Dek da vezañ un devezh dilabour. Er skinwel ne glevan kaoz nemet eus ar gwalldaol ha ne welan nemet an tantad lazhet gant ar bomperien. N'eus dibunadeg ebet diouzh ar mintin, ha ne glevan ger eus ar brezel 14. Arzav-brezel ebet ar bloaz-mañ ! An dud nemeto aet war leur grenn ar Volz-Enor a zo skiantourien hag istorourien a bep bro o klask kement tamm a c'hell sikour anezho, heuliet gant kelaouennerien oc'h ober o micher. Ne ya ket an afer war-raok tamm ebet. Ma soñj dezho e kavint roudoù un torfedour bennak amañ...

Tremenet 'z eus ur sizhunvezh abaoe an devezh D ha gwall drubuilhet eo an dud c'hoazh. Den n'eo laouen, pennoù mouzhet o deus holl. Koulskoude e ya mat an traoù gant an douristelezh, dont a ra tud a bep lec'h da welet al lec'h : touristed dedennet gant an istor pe o klask istorioù da gontañ, skiantourien hag istorourien o tont da sikour, politikourien o lavarout int fromet hag o lavarout e komprenont ar C'hallaoued, kement hag un tamm bruderezh mat evito, kelaouennerien, hag a bep seurt tud all.

Pa soñjan e reer kement a reuz evit ur savadur kozh kouezhet en e boull. Ha kement a jeu a vez graet pa vez distrujet HLMoù ? Ket, met ar volz-enor e oa.