Frak ! Ur verienenn nebeutoc'h war an douar !

Perak 'oa lazhet gantañ ? Sur a-walc'h peogwir e oa jalous diouti, hi hag a c'helle mont da bep lec'h. D'ar mare-se e santas Erle e oa poent ober un dra bennak evit e spered, pe neuze e trofe da sot dizale. Abaoe ur bloaz ha seizh miz dija e oa dalc'het el logell-se abalamour d'e vicher kazetenner pe gentoc'h, abalamour d'e c'hoant stourm a-hed an amzer evit difenn gwirioù Mab-Den. Gwir eo, pennadoù tagus a-enep ar Stad en doa embannet en e gazetenn Frankiz ! hag a veze lennet gant an tri c'hard eus ar boblañs. Met ne ouie ket e vefe kriz a-walc'h ar Stad evit kas tud d'o skrapañ, eñ hag e geneiled. M'en dije gouezet, a-raok sevel ar gazetenn, e c'houzañvjent kement a draoù spontus... en dije skrivet pennadoù ken flemmus memestra, a soñjas Erle goude ur prantadig a breder. Ar spontusañ evit kazetennerien evelto e oa ne c'hellent skivañ nemet traoù didalvez peogwir e veze lennet o holl lizhiri gant an diwallerien. Postet e vezent goude e broioù all.

Frak ! Ur verienenn all flastret !

Dre ma oa ar skinwel e kambr an diwallerien, stok ouzh o hini, en doa gouezet Erle e kendalc'he enklaskoù Amnesty International evit o adkavout. Met en tu fall edont o klask, siwazh : war-zu Rusia, Lituania... Ma ouijent e oant dalc'het un tregont kilometrad ken diouzh burevioù ar gazetenn ! Ha marteze ne vefent biken dieubet ! Asambles gantañ e oa dalc'het daou gazetenner all : Pedro, ul livour ampart o tont eus Brazil, ha Sundara o tont eus Vietnam. O zri e oant bet heuget gant doareoù gouarnamant ar vro 'oant bet kaset betek enni da labourat war ar petrol. Neuze o doa dibabet dileskel o labour orin evit sevel ur gazetenn a rankfe lakaat ar bobl da stourm evit ma vefe doujet outi.

A-greiz-holl e klevas Erle pazioù un den kamm hag e soñjas
« Ac'hanta ! Setu ar penn-bras ! Piv oar, marteze e vimp dieubet 'benn nebeut ! » En ur begañ e skouarn ouzh an nor e teuas a-benn da gompren an urzhioù roet d'an diwaller hag e tigoras bras e zaoulagad gant ar spouron : adalek digwener n'o devo ket ar gwir da skrivañ lizhiri ken !

Buan e tremenas an daou zevezh war-lerc'h, hep da Erle bezañ bet kavet un doare da gas un S.O.S.. Met d'ar Yaou vintin e tiwanas ur mennozh en e spered pa welas Pedro o flastrañ ur verienenn o pignat war e gof-gar. Ha ma rafe gant ar merien, a veze kavet e-leizh anezho en o lochenn hag er jardin bihan kloz (e-lec'h ma c'hellent mont da vale div wech an deiz), evit kaout frankiz ? A-raok bezañ tapet en doa lennet en ur gazetenn e oa troet-kenañ ar merien gant sun-gad un nebeud plantennoù evel an hibiscus... Met buan a-walc'h e komprenas Erle e oa dibosubl dre ma ne oa nemet bokedoù-laezh er porzhig. Ha kouskoude, 'vel desachet e-unan gant ar plant-se bremañ, ez eas da gutuliañ un nebeud bleunioù hag e tresas ur gammdroienn dirazañ o voustrañ anezho war al leur. Un nebeud munutennoù war-lerc'h, e lammas gant ar joa o welet ur seurt naer hir graet gant kantadoù a verien o tresañ tamm-ha-tamm e gammdroienn.

Diouzhtu e redas davet e vignoned da zisplegañ dezho e gavadenn. Met buan e tilaouenas pa c'houlennas Pedro gantañ penaos e teufe a-benn da skrivañ ur c'hannadur komprenus war ur follenn nemetken. Ar wech-mañ eo gant Sundara e teuas un diskoulm : ha ma vefe livet gant Pedro un daolenn bennak da stagañ ouzh ledander ur voger a-bezh ! Pedro, dic'hoanaget da vat abaoe un tri miz bennak, a vougas o youl o kavout kudennoù all e-leizh. Da biv e vefe kaset an daolenn ? Daoust ha ne vefe ket distrujet an daolenn ? Daoust hag asantiñ a rafe an diwallerien e vefe kaset un daolenn ? Holl asambles e kavjont diskoulmoù. Dibabet e voe ganto kas an daolenn da Valo Lagaddu, ur mignon dezho, enklasker polis, war-zigarez ober plijadur dezhañ evit e zeiz-ha-bloaz. Pedro a ginnigas livañ an daolenn war follennoù paper boas met staget holl penn-ouzh-penn evit gellout he flegañ. Mod all ne vije ket tu d'e gas dre ar post. Gervel a rejont un diwaller da c'houlenn gantañ ha tu 'oa dezho kas ul lizher hag ur prof d'ur mignon evit e zeiz-ha-bloaz. Hemañ a asantas goude bezañ bet goulennet petra 'vefe ar prof.

Neuze e kinnigas Sundara kas ur c'hantad merien gant an daolenn evit ma komprenfe Malo ne oa ket ur prof boutin. Hag ouzhpenn-se e veze kavet kalz muioc'h a verien amañ eget e ti Valo sur a-walc'h ! Ne oant ket sur e komprenfe met forzh penaos e oa ret klask lakaat ar mennozh-se e pleustr peogwir ne oa diskoulm gwelloc'h ebet.

Ur wech kavet an diskoulmoù, e krogas Pedro da livañ an daolenn. Ar pal ne oa ket ober un dra vrav, met kentoc'h un daolenn ledan-kenañ. Arabat eo e vefe elfennoù warni a c'hellfe lakaat an diwallerien da nac'hañ kas al livadenn-se.

E-keit-se e prederias Erle ha Sundara diwar-benn ar c'heloù a vefe skrivet. Da gutuliañ bleunioù bokedoù-laezh ha da zastum ar merien ez ejont goude-se. Ne voe ket re ziaes rak ur wech moustret ur vleunienn war al leur, e teuas kantadoù a verien d'an daoulamm (ma 'z eus tu implij an dro-lavar-se evit merien !)

Da c'hortoz an daolenn da vezañ sec'h, e prederjont o zri war un tem na oant ket boaz da brederiañ warnañ : petra a vez debret gant ar merien ? Pebezh goulenn 'vat ! Daou c'hant merienenn 'barzh ur voestig plastik a rank debriñ kalz memestra ! Klask a rejont neuze reiñ a bep seurt traoù dezho kent merzout e kavent mat an delioù sec'h hag amprevaned marv dreist-holl. Ha setu an tri mignon war bennoù o daoulin o klask delioù sec'h, kelien marv, buzhug... Ur wech echu ar c'hlask displijus-se e frikas Erle ar bokedoù-laezh war an daolenn da skrivañ ar c'helou. Ar pakad, ennañ ar merien (hag o boued), an daolenn hag al lizher, a voe serret ha roet d'an diwaller.

Azezañ a reas en-dro an tri c'hañfard enkrezet war al leur. Frak ! Ur verienenn flastret war droad Erle c'hoazh ! Ha koulskoude e soñjas e tlefe kaout muioc'h a zoujañs evit breudeur ha c'hoarezed, ar re a oa da saveteiñ anezhañ marteze. Frak ! Unan all nebeutoc'h en desped d'e soñjoù brav !

* * *

O tistreiñ d'ar gêr e lakas Malo e chaosonoù, hag e kemeras al lizhiri erruet diouzh ar beure, ha bet lakaet war daol ar gegin gant e wreg. Tri lizher hag ur pakad tev 'oa en em gavet evitañ. Kurius an tamm anezhañ, e tigoras Malo ar pakad da gentañ. D'ar mare-se e teuas war e du e vabig daou vloaz, Gwenole, da ziskouez e volotenn nevez.

Goude bezañ bet poket dezhañ, e sachas ur bern follennoù hag ur voestig, loened enni, e-maez ar pakad o tont eus Suafrika.
« Boulc'hurun ! Petra an diaoul eo ar farsadenn-se ? » a huchas hon enklasker polis fuloret. Displegañ a reas ar folennoù a oa staget holl da heul, o sevel ur vandenn hir. Sioulaat a reas un tamm mat pa welas pegen kaer e oa al livadenn a oa bet kaset dezhañ. Met souezhet-mik voe koulskoude pa lennas al lizher a oa er pakad ivez, ken e rankas azezañ. Adlenn a reas meur a wech ar gerig hep kompren :

D'ar 15/11/95

Deiz-ha-bloaz laouen dit Malo !!!

A galon,

Erle, Sundara ha Pedro.

P.S. : Spi hon eus n'ec'h eus ket c'hoazh ar ouenn merien-se en da zastumadeg.

Prederiañ a reas 'pad un nebeud munutennoù kent lavarout outañ e-unan, met a vouezh uhel :
« Pevar zra ne gomprenan ket el lizher-mañ : 1° : n'eo ket va deiz-ha-bloaz tamm ebet hag henn gouzout a reont mat, pe neuze ez int troet da sot; 2° : dalc'het eo ma mignoned prizonidi en ur vro dianav d'an holl hag e skrivont din traoù didalvez penn-da-benn; 3° : biskoazh n'em eus graet un dastumadeg merien ! 4° : brav eo an daolenn met perak ez eo ken hir ? »

Kavout a reas daou ziskoulm :
« pe ez eus un dra kuzhet e-barzh ar prof-se hag o deus spi e kavfen anezhañ, pe ez eo ur mell farsadenn. »

Bountañ a reas an daol hag ar c'hadorioù. Ledañ a reas neuze an daolenn war al leur a-dreuz ar gegin ha mont war e barlochoù da sellet pizh ouzh e brof souezhus.

Chom a reas e selloù buket ouzh an daolenn ha ne daolas ket pled ouzh Gwenole pa zeuas hemañ en-dro er gegin da c'hoari gant e dad. Met pa glevas traoù o kouezhañ war al leur e savas e zaoulagad gell-gwer memestra hag e welas ur bern paperoù, kazetennoù, kasedigoù, kreionoù... strewet war garrezioù gwer ha roz ar gegin. Gwenole en doa sachet war doal an daol da bakout e verc'hodenn divjod ruz hag e oa kouezhet pep tra. Sevel a reas neuze Malo da gas e vab gant e vamm-gozh er saloñs. Pa zistroas e stouas da zastum an holl draoù. Dindan kazetenn ar Meurzh e kavas ur c'hreion ruz, un oto bihan hag... ur voestig plastik glas hanter zigor. Diouzhtu e soñjas e prof digomprenus e vignoned hag e savas da welet ha ne oa ket merien e pep lec'h er gegin. E selloù a baras da gentañ war ar banerad-frouezh, goude-se war ar boubelenn ha neuze war al leur. Aze e welas e livadur war ar c'harrezioù yen hag e komprenas keloù ar prof : treset e oa bet gant ur chadennad merien o redek war an daolenn. Diouzhtu e pellgomzas Malo da Amnesty International ha... frak ! Ur verienenn nebeutoc'h evit e raktres dastumadeg merien !