A-boan ma oa diskouezet e vannoù gant an heol e jardin ar re Rouz, e Kroaz ar Gall, ma tihunas an tiegezh. Er mintin-se ne savas ket Nikolaz evit mont d'ar Skol-Veur. D'ar Sadorn n'en doa kentel ebet. Ar re all, avat, a guitae an ti an eil war-lerc'h egile gwisket ganto pep a deir stammenn hag ur vantell, kent mont da lakaat o fri er-maez. Da labourat e rankent mont. Nikolaz a chomas er gêr, e-unan-penn. Dijuniñ a reas tro dek eur, war-lerc'h bezañ dibikouzet e zaoulagad.

Mont a reas Nikolaz da vale etrezek ar c'hoad. Fresk e oa an aer, met brav an amzer. Ne oa koumoulenn ebet en oabl glas. Plijout a rae dezhañ ar c'hwez c'hwek a veze gant ar gwez hag hini ar bernioù keuneud lakaet kichen-ha-kichen. Ur c'hwez kinvi ha rousin a hillige e fronelloù.

Kistin a gave mat Nikolaz, setu e tastumas un nebeud kouezhet war an delioù marv.

Leun a youl a oa ennañ p'edo gant hent an distro.

Erru er gêr en-dro en em stalias ouzh taol evit debriñ lein. Sioul e oa tro-dro d'an ti, ne veze klevet nemet richan al laboused. Met a-daol-trumm, petra an diaoul a glevas ! DAO !
« Un taol fuzuilh ! » emezañ dezhañ e unan. Koulskoude ne oa ket aotreet an dud da chaseal c'hoazh. Hag ouzhpenn-se e soñje dezhañ e oa ar paoñ-se o tont eus ar c'harrdi. Setu eñ pennfollet da redek betek an nor da vont er c'harrdi. Digeriñ a reas anezhi. Ha petra 'welas ? Ur roudennad takennoù ruz-mouk a-dreuz ar sal. GWAD ! Deuet e oa disliv-holl o welet an takennoù-se, tomm e oa dezhañ ha dianalet-krenn e oa. Ur c'hwez iskis a oa er sal, ur c'hwez dous ha trenk, mesk-ha-mesk gant c'hwez kozh ha yen ar c'harrdi. Ne oa ket Nikolaz en e aez. Poan-benn ha poan-gof spontus en doa. Tomm e oa dezhañ, ha rivet e oa ivez war un dro. Ne grede ket teurel ur sell ken en diabarzh. Aon en doa e lammfe an torfedour warnañ pe un den hanter-varv, marteze. Diskregiñ a reas ar pellgomzer ha gervel an archerien buan-ha-buan da gentañ, hag e holl amezeien da zont d'e sikour. Mimi ar Vout (evel ma veze graet anezhi), a zegouezhas da gentañ he bigoudi en he blev c'hoazh hag he sae-gibellat warni nemetken. War he lerc'h edo Chan Prigent ha Sisil (den ne oueze peseurt anv familh he doa ar vaouez-se, met, trawalc'h lavaret Sisil evit bezañ komprenet). An teir c'homer a oa degouezhet da gentañ, evel-just. E gwirionez, n'eo ket anezho en doa Nikolaz ezhomm ar muiañ. Eüruzamant e tegouezhas e donton Evarzeg ur frapadig amzer war-lerc'h asambles gant an archerien. Kontet e voe d'an archerien an istor gant Nikolaz.

Ne oant ket bet o welet stad an traoù er c'harrdi c'hoazh, met binvioù a-bep seurt a oa deuet ganto da studiañ ar roudoù hag ar gwad a oa sañset bezañ chomet war-lerc'h an dorfedourien.

« Ma Doue benniget ! » a c'harmas an teir c'homer o tont e-barzh,
« emañ ar c'hazh o lipat gwad kristen ! » Ha setu an teir istrogellez o redek war-lerc'h ar paour kaezh Bisig gant ur valaenn kavet ganto e-kichen an nor.

N'o doa ket ar re all (an archerien, Nikolaz hag Evarzeg), taolet an disterañ pled ouzh o cholori. O klask ar c'horf marv e oant e pep korn eus ar c'harrdi. N'e gavent ket. Ne gavent ket kenneubeut peseurt gwad e oa. Souezhet e oant gant ar c'hementad a alkool a oa er gwad.
« Sur a-walc'h e oa mezv-dall an den ! » a lavaras an archerien.

Tout ar pezh a oa bet kavet ganto a oa ur stouf boutailh uzet un tu anezhañ. Laosket gantañ ur merk ouzh an nor.

« Kemeret eo bet ar c'horf-marv gant an torfedour, sur a-walc'h », a soñjas an archerien p'edont o kuitaat an ti.

A-boan m'o doa serret an nor, ma weljont ar c'hazh o trabidellañ, iskis o doa kavet gwelet ur c'hazh er stad-se, met soñjet o doa eo an teir maouez o doa lakaet anezhañ kamm evel-se.

Pa zistroas mamm Nikolaz d'ar gêr en-dro ha pa voe kontet e walleur dezhi gant Nikolaz, e tirollas Maela da c'hoarzhin. Ne c'helle ket paouez ken.
« Ma, ken farsus-se eo ma istor ? », a soñje Nikolaz. Goulenn a reas diganti petra 'oa fentus. Met, hi, gant an daoubleget ma oa, ne c'helle rannañ ger ebet. Hegaset e oa Nikolaz gant e vamm, ken e kounnaras. Ne gomprene seurt ebet ken. Kas a reas Maela Nikolaz betek ar c'harrdi ha displegañ dezhañ abeg he c'hoarzhadenn.

« Dec'h, emezi, em boa sanket en-dro bount ar voutailhad alkool kasis-mañ. Ya, rak hanter deuet er-maez edo gant gwask ar chug a zo enni. Gounit en deus graet ar bount-mañ hiziv, ha tarzhet eo ar voutailh, setu perak peus klevet ur pezh mell trouz hiziv, ha setu perak ivez ez eus ur roudennad takennoù ruz war al leur hag ur stouf en tu all d'ar sal ! »

Setu penaos e oa bet diskoulmet kevrin torfed Kroaz ar Gall !