Chañs

Biskoazh chañs vat n'eus bet
O karet ar merc'hed.

Jamás trae buena suerte amar a las muchachas. (Crítica a los mujeriegos. A veces entendido en sentido misógino)
 

A-viskoazh ez eus bet lavaret
N'eus chañs vat ebet o karet ar merc'hed.

De siempre se ha dicho que no trae ninguna buena suerte amar a las muchachas.
 

Chistr

Hemañ zo chistr pemzek
Pevarzek o kerc'hat dour
Hag unan oc'h ober chistr.

Esta es sidra de quince : //Catorce que van a buscar agua //Y uno que hace sidra.
 

Pa wel an delioù a-raok ar bleuñv
An ever chistr en devez keuz.

Al ver las hojas antes de la flor, el bebedor de sidra se disgusta. (Pues no va a haber manzanas)
 

Chom

Gwelloc'h chom hep bezañ ganet
Eget chom hep bezañ desket.

Más vale no haber nacido, //Que no ser instruido.
 

C'hoant

N'eo ket ur c'hement c'hoantaat (pe c'hoant) ha kaout.

No es lo mismo desear que tener.
 

Etre daou-ugent ha hanter-kant
Ar brasañ c'hoant.

Entre cuarenta y cincuenta, (años) //El mayor deseo. (Sexual)
 

Mant ( = bent)
A degas c'hoant.

La menta trae deseo. (sexual)
 

Gant ar c'hoant dimeziñ e reer tro ar bed
Gant ar c'hoant kac'hat ne reer ket.

Por quererse casar se le da la vuelta al mundo, no por querer cagar.
 

C'hoant dimeziñ ha bevañ pell
En deus pep Yann ha pep Katell

Matrimonio y larga vida //Desea cada chico y cada chica.
 

C'hoari

Goude ar c'hoari e teu an dic'hoari.

Después del juego viene el "desjuego". (La decepción. Alusión al matrimonio)
 

Pep hini zo libr
Da c'hoari gant e filip.

Cada cual tiene la libertad de jugar con su "gorrión". (Alusión sexual)
 

C'hoarzhin

Pa c'hoarzh an den re
E ouel goude se.

Cuando el hombre ríe demasiado, llora después.
 

Goude c'hoarzhin e teu gouelañ
Goude c'hoari huanadañ.

Después de reír toca llorar, //Depués de jugar suspirar.
 

C'hwen

Ur c'hwenenn en un noz
A vez nav gwech mamm-gozh.

Una pulga en una noche es abuela nueve veces. (Llega a la novena generación)
 

C'hwezh

Pa'z eus c'hwezh vat
Ez eus traoù mat.

Cuando huele bien, hay cosas buenas ( para comer)
 

Gwelloc'h c'hwezh vat evit trouz arc'hant.

Más vale buen olor que ruido de dinero.
 

An hini a sant ar c'hwezh
Eus e revr e kouezh

El que siente el olor, //De su culo le llegó. //(Respuesta a una observación insultante.)
 

C'hwezh an tin hag al lavand
Zo gant ar merc'hed yaouank
C'hwezh ar banal mogedet
Gant ar merc'hed dimezet.

Aroma de tomillo y lavanda //Rodea a las muchachas. //Aroma de retama ahumada //Rodea a la mujer casada.
 

C'hwibu

C'hwibu da Nedeleg, erc'h da Bask.

Mosquitos en Navidad, nieve en Pascua (de Resurrección).
 

C'hwitellat

Pa vez ar merc'hed o c'hwitellat
Ar Werc'hez a bleg he fenn dalc'hmat.

Cuando las mujeres silban, //Baja la cabeza la Virgen. //(De vergüenza. Superstición)
 

Dañvad

Mar da an deñved da saout
Ez eus glav da gaout.

Si los corderitos se vuelven vacas, va a llover. (Se refiere al tamaño de las nubes.)
 

Mar grit ho tañvad e viot touzet.

Si os hacéis el corderito sereis trasquilado. (No hay que mostrarse débil.)
 

Gra da zañvad hag e vi touzet.

Hazte el corderito y serás trasquilado. (Otra versión del anterior)
ver : menn
ver : oan
 

Danvez

An danvez dastumet gant ar rastell
A yelo buan gant an avel.

Bienes amontonados con el rastrillo (en cantidad), pronto se las llevará el viento.
 

Debriñ

An hini a zebr stripoù
A zebr kaoc'h a-wechoù.

El que come callos (mondongo), a veces come mierda. (Compare : No hay rosas sin espinas.)
ver : yar
 

An neb a zebr an diaoul
A zle debriñ e gernioù.

Quien se come al diablo, tiene que comerse los cuernos.
 

Debrit hag evit ha grit cher vat
Gwelloc'h eo kalon evit mad.

Coman y beban y gocen de la buena mesa, //Más vale corazón que riqueza //(corazón = valor, fuerza para trabajar)
 

An hini zo akuit da zebriñ a zo akuit da labourat.

Quien es hábil para comer, hábil es para trabajar.
 

Debron

Debron fri, c'hoant dimeziñ.

Comezón de nariz, ganas de casarse.
 

Derc'hel

O terc'hel stenn
E vez kaset an traoù da benn.

Manteniéndose firme se llevan las cosas a cabo.
ver : sachañ
 

Deskiñ

Gwelloc'h deskiñ mabig bihan (pe bugel)
Eget dastum (pe reiñ) madoù dezhañ.

Mejor educar al nietecito (o al niño), que amontonar bienes para él.
ver : amezeg
ver : karantez
 

Diaoul

An diaoul zo paotr mat pa vez graet e did dezhañ.

El diablo es manso mientras uno hace lo que le complace.
 

E-lec'h ma 'z a diaouloù kozh da gac'hat
Ar re yaouank a ya ivez.

Adonde los diablos viejos van a cagar, van los jóvenes a hacerlo también. (Según el ejemplo)
 

Burtuled
E-lec'h ma oa marvet an diaoul gant an anoued.

Burtuled, //Donde el diablo murió de frío.
 

Diavaez

An diavaez
Ne ra ket an dalvoudegezh.

El exterior (la apariencia) //No hace el valor.
 

Digarez

N'eo ket digarez
A vank da zidalvez.

No es excusa lo que le falta al perezoso.
 

Dilhad

Gant dilhad tomm ha bevañs mat
Pep miz goañv zo dereat.

Con ropa caliente y comida buena, cualquier mes de invierno es adecuado.
 

Dillo

Bezit dillooc'h eget al laouenn-dar
A oa bet seizh vloaz o treuziñ an hent-karr.

Sed más rápidos que el sapo, que pasó siete años cruzando la carretera.
 

Etre Plougastel hag ar Faou
Ez eus bremañ un hent dillaou ( = dillo).

Entre Plougastell y Le Faou hay ahora una autopista rápida.
 

Disfiziout

Disfiziout ouzh souchet
O soñjal e ve kousket.

Desconfíen del fingido //Cuando creen que está dormido.
ver : fiziout
 

Disleviñ-gen

An disleviñ-gen
A ya eus ur genou d'eben (e-lec'h egile).

El bostezo pasa de una boca a la otra.
 

Diskenn

N'heller ket diskenn div wech hep krapat ur wech.

No se puede bajar dos veces sin subir una. (Alusión a la buena y mala suerte)
 

Diwezhañ

An hini diwezhañ, pa vezer o terchal, a dap ar vourlenn diaesañ.

Al último en cantearse le cae la tarea más difícil.
 

Diwezhat

Diwezhat eo prenañ keuneud
Pa vezer o c'hwezhañ war ar bizied.

Es tarde para comprar leña //Cuando uno se sopla los dedos. (para calentarlos)
 

Dle

Kalz a dle a van da baeañ.

Mucha deuda queda por pagar.
 

Aezetoc'h eo paeañ dle eget dastum arc'hant.

Es más fácil pagar deudas que juntar dinero.
 

Dogan

Dogan kontant pa oar,
A ya d'ar baradoz raktal
Dogan kontant pa ne oar ket,
A ya d'ar baradoz d'ar red.

Cornudo y contento al saberlo //Llega al paraíso de una vez. //Cornudo contento y no sabe nada, //Al paraíso corriendo va.
 

Dorn, daouarn

Skoed em dorn a dalv din-me
Muioc'h eget daou o vale.

Un peso en mi mano vale más que dos andando. ( ....que se pasean)
 

Daouarn tomm ha kalon yen
A ra goap ouzh meur a zen.

Manos calientes y corazón frío se burlan de muchísima gente.
 

Douar

An douar n'eo ket kozh ha sot.
(pe: Kozh eo an douar, sot n'eo ket)

La tierra no es vieja y tonta. (o: Vieja es la tierra, no tonta.)
 

An douar zo re gozh evit ober goap anezhañ.

La tierra es demasiado vieja para burlarse de ella.
 

Doue

Doue, p'en deus roet ar baradoz, n'hall ket ober ken.

Dios, cuando ha dado el paraíso, no puede hacer más.
 

Doue n'hall reiñ nemet e varadoz.

Dios no puede dar más que el paraíso.
 

Tri zra n'hall ket an Aotrou Doue ober:
Diveinañ Berrien (pe kompezañ Brazparzh)
Diradeniñ Plouie
Ha dic'hastañ Poullaouen

Tres cosas que Dios no puede hacer: //Despedregar a Berrien, (o : aplanar a Brasparzh), // Deshelechar a Plouie, (limpiar de helechos) //Y desputizar a Poullaouen. (limpiar a Poullaouen de rameras)
 

-Ma Doue!
-Ha Doue ar re all ivez
Nemet doueoù-plouz a ve dit-te (pe a rafes anezhe).

¡ Dios mío ! //-Y el de los demás también. //A menos que tú no tengas (o : estés llamando) tus dioses de paja. //( Respuesta a la exclamación "¡Dios mío !")
 

-Ma Doue benniget!
-Pebezh torrad filiped!
Triwech vi am boa laket
Ha naontek filip am eus bet.

¡ Dios mío bendito ! //¡ Qué nidada de gorriones  ! //Coloqué dieciocho huevitos //Y conseguí diecinueve gorrioncillos.
 

-Ma Doue benniget
Leun e revr a doulloù preñved

-¡ Dios mío bendito  ! //Todo el culo picado de lombrices.
 

-Ma Doue, koulskoude!
-Nag a boan e-barzh ar vuhez!
-Ha c'hoazh mervel goude!
-Ha bezañ daonet c'hoazh marteze.

-¡ Dios mío, a pesar de todo ! //-¡ Cuánta miseria en esta vida ! //-¡ Y aún morir al final ! //-Y tal vez condenarse.
 

Doujañ, doujañs

An neb a zouj a gar.

Quien respeta ama.
 

Den a galon zo doujet.

Hombre bueno y valiente es respetado.
 

En doujañs emañ ar garantez.

En el respeto está el amor.
 

Doujañs zo e-barzh ar garantez. id

Hay respeto en el amor.
 

Dour

N'eo ket gant dour sklaer e vez graet moc'h lart.

No es con agua clara como engordan los puercos.
 

N'eus nemet ur banne dour.
Etre naet ha loudour (= lous)

Entre limpio y sucio sólo hay una gota de agua.
 

Diwar an dour-red
Gwall ebet
Diwar an dour-skoilh
Gwall d'an holl.

Del agua corriente, //Mal ninguno. //Del agua posada, //Mal para todos.
 

An dour red
Ne ra droug da zen ebet.

El agua corriente no le hace daño a nadie.
 

Kenkoulz e lazh an dour hañvouezh an tan evel an dour sklaer.

Agua de estercolero apaga //El fuego igual que agua clara. //(Alusión a los ardores sexuales)
 

Draen

Un draen-fuilh a zo en ti
Ma'z eus kegel o komandiñ.

Espina en toda la casa, (discordia) //Si es el huso quien manda. (la mujer)
 

E-touez ar muiañ drein
Ar gaerañ rozenn.

Entre lo más espinoso //La más linda rosa.
 

Dred

Pezh a ra d'an dridi bezañ treut:
Kalz emaint war nebeud.

Lo que hace que los estorninos sean tan flaquitos : //Muchos son y con muy poquito. (para comer)
 

Drevezañ

Neb a zrevez ar re gozh
Ne daio ket d'ar Baradoz.

Quien a los viejos imita //No entra al paraíso.
ver : goap
 

Droug

N'eus droug ebet ne raje ket ur vad bennak.

No hay mal que no haga algún bien. (Compare : No hay mal que por bien no venga.)
 

Diouzh an droug eo digoll.

La indemnización va según el daño.