LONTEGEZH
Daoust
ha buhez zo, ahont, war ar planedennoù all? Gallout a raimp respont un
deiz marteze a drugarez da labour daou
skiantour breizhat, Alan Keromnes ha Yann ar C’halvez, eus Skol-Veur Brest. Ar
re-mañ a studi pobloù koadoù meur Amerika ar C’hreisteiz abaoe dek vloaz. Bet
int o vevañ e janglenn an Amazon e-pad ugent miz, ha kontet o deus o beajoù da
gazetennerien Radio Breizh Izel. Gallet o deus ar selaouerien klevout an istor
souezhus-mañ.
« E
Brazil e oamp, e kêr Manaus, e kreiz bro an Amazon, pa hor boa klevet komz eus
ur c’hleñved nevez spontus a oa erruet e bro an Indianed, eme Alan Keromnes.
Tud a oa marvet trumm eno, ha nec’het-bras e oamp. Fellout a rae dimp gouzout
perak e oant marvet.
« Feurmet
hor boa bagoù. Klasket hor boa ambrougerien, karget boued, hag aet e oamp war
ar stêr veur, betek bro an Indianed eta, da glask kompren petra a oa
c’hoarvezet. »
« Ur
sizhunvezh e oamp bet o veajiñ war ar stêr. Ur veaj hir ha skuizhus. An eizhvet
devezh e oamp erruet er gêriadenn e oamp o klask. »
Goulennet
o deus kazetennerien Radio Breizh Izel peseurt degemer a voe graet dezho neuze
gant an Indianed.
« Aon
hor boa un tammig da gentañ, met mat oamp bet degemeret ganto, en deus
displeget Yann ar C’halvez. Kanet hor boa, ha dañset ganto a-hed an noz.
Poan-vlev hor boa bet ivez goude, abalamour d’ar pezh hor boa evet: ur seurt
bier iskis graet gant maniok. Goulennata an Indianed hor boa graet memes tra en
deiz war-lerc’h. Lavaret o doa dimp e oa marvet seizh den gant un droug-kof
spontus. Sur omp bremañ e oa c’hoarvezet un dra bennak digredus e kêriadenn an
Indianed-se. »
Tud
eus ar meuriad o doa kontet neuze d’ar skiantourien e oa degouezhet ur beajour
bihan dizrouk, glas e groc'hen ha melen e lagad, e-barzh ul labous bras lugernus evel an heol, ur seurt aerlestr
ruz-kouevr eta, ha komzet en doa outo en o yezh. Lavaret en doa dezho e oa
deuet eus ur blanedenn all da saludiñ tud an douar, peogwir e oant amezeien
dostañ e blanedenn. Spontet e oa bet tud ar meuriad gant e gomzoù, ha kouezhet
e oant war bennoù o daoulin en ur grenañ gant ar spouron, rak soñjal a raent e
oa un doue drouk deuet da gastizañ pobl an Indianed.
Ar
strobineller avat a oa savet droug ennañ o welout kement-se, ha tagañ a rae
gant ar warizi. Gourc’hemennet en doa d’ar meuriad lazhañ ha debriñ an
aerlestrour bihan a oa deuet, emezañ, da laerezh o bugale hag o gwragez diganto.
Lazhet
e oa bet ar paour kaezh den eta, a daolioù saezh hag a daolioù kontell. Laket e
oa bet ouzh ar ber, ha rostet war un tan bras. Seizh e oant bet neuze o tebriñ
ar beajour dinoaz. Ha gant o seizh buhez o doa paeet o zorfed hag o fred.
Ar
strobineller avat zo chomet yac’h ha divac’hagn, rak n’en doa debret tamm ebet.
E-keit ma oa an dud o koaniañ e oa aet e-unan er janglenn. N’en deus ket
lavaret petra en doa graet, met n’eo ket bet gwelet an aerlestr abaoe ken ivez.
Kaset eo bet gant ar speredoù drouk, hervezañ.
Lavarout
a ra an daou vreizhad ne vez ket debret kig tud gant indianed ar meuriad diwar
an deiz-se ken.
Roet
eo bet eskern ar beajour bihan d’ar skiantourien, ha degaset in bet ganto da
Skol-Veur Brest. Emaint bremañ ouzh o studiañ pizh.
Gweladennet
omp bet marteze eta gant un den eus ar stered, un arallvedad deuet eus ur
blanedenn all, evel kannad war an douar. Trist eo soñjal eo kollet e gannadiezh
a beoc'h hag a garantez peogwir eo bet debret gant Indianed lontek. Ha gwelloc’h
degemer a vo graet d’hon gweladennerien a-benn ur wech all?
GERIOÙ
aerlestr:
seurt karr-nij bras da vont d’ar stered
a drugarez da:
grâce à
ahont: là-bas
ambrouger:
guide
amezeg
(amezeien): an den en ho kichen
arallvedad: unan
bennak eus ur bed (ur blanedenn) arall (all)
askorn
(eskern): traoù kalet zo en ho korf, hag a zo goloet gant kig
ber: barrenn
houarn e korf ul loen laket a-us d’an tan da boazhañ
bevañ: e Kanada
e vev eskimoed, indianed ha tud wenn
breizhat: eus
Breizh
buhez*: buhez
Robinson Crusoe zo bet kontet gant Daniel Defoe
c’hoarvezout:
erruout
daoust ha: est-ce que
digredus:
n’haller ket krediñ
dinoaz: na ra
ket droug
divac’hagn:
n’eo ket gloazet
dizrouk: n’eo
ket drouk
douariz: tud
an douar
doujañs: spont
droug-kof:
poan-gof
erruet: arrivé
eskern (v.
askorn)
fellout:
vouloir
feurmet: loué
gwarizi*:
displijadur a vez o welout plijadur ar re all
kannad: den
kaset eus ur vro all
kannadiezh:
komzoù ar c’hannad
kêriadenn:
seurt kêr
kenvroad: eus
ar memes bro.
kleñved:
maladie
koad meur:
grands bois
lazhañ: e
Dallas e voe lazhet Kennedy
lontegezh*:
c’hoant-debriñ re.
lontek: a zebr
kalz
marvet: mort
meuriad:
poblad
naonek: gant
an naon
nec’het:
inquiet
petra a oa kaoz:
perak
planedenn*: un
douar a dro en-dro d’an heol
poazhañ:
fardañ war an tan
pobl: peuple
rostañ:
poazhañ
saezh: pezh a
vez tennet gant ur wareg.
selaouer: an
dud a selaou
skiantour: tud
desket a studi ar skiantoù
skol-veur:
université
souezhus: n'eo
ket naturel nag aes da gompren
strobineller:
sorser
torfed: un
ober fall pe difennet
trumm: soudain
yac’h ha
divac’hagn: n’eo ket gloazet
GOULENNOÙ
1.
Piv
eo Yann ar C’halvez hag Alan Keromnes? Petra reont evel micher?
2.
Abaoe
pegeit emaint o studiañ an dud-se?
3.
Pegeit
int bet er janglenn?
4.
Penaos
e ouzomp o istor souezhus?
5.
Perak
o doa bet c'hoant da vont da weladenniñ an Indianed?
6.
Penaos
e oa aet ar Vretoned da vro an Indianed?
7.
Pegeit
e oa padet o beaj war ar stêr vras?
8.
Perak
o doa aon
9.
Fall
e oant bet degemeret?
10.
Gallet
o doa goulennata an Indianed diouzhtu, kenkent hag erruet?
11.
Penaos
e oa kroget an istor?
12.
Perak
e oa spontet an Indianed?
13.
Laouen
e oa ar strobineller?
14.
Petra
en doa gourmemennet ober?
15.
Debret
en doa ar strobineller ivez?
16.
Pelec'h
emañ an eskern? Perak?
GWIR PE C'HAOU